Dla trenera personalnego
Udzielając porad żywieniowych dla sportowca lub osoby aktywnej fizycznie, chcących poprawić swoje odżywianie, należy uwzględnić, że potencjalnie najlepszym sposobem dobierania sobie pożywienia jest kierowanie się poczuciem apetytu, głodu i sytości. Te płynące z organizmu sygnały w najlepszy sposób wskazują nam, kiedy jeść, co jeść i ile jeść. Jednak większość osób nie może polegać na swoich naturalnych odczuciach związanych z jedzeniem. W przypadku sportowca spowodowane jest to albo pow odgórnie narzuconych jadłospisów, co spowodowało rozregulowanie jego organizmu. W takim przypadku kierowanie się sielaniem wieloletnich, nieprawidłowych nawyków żywieniowych, albo z chęci stosowania się doubiektywnymi odczuciami może mieć fatalne skutki i znacząco osłabić wydolność treningową organizmu, na czym mu przecież w znacznej mierze zależy.
Najlepszym sposobem na poprawienie odżywiania się jest doprowadzenie do odpowiedniego wyregulowania poczucia apetytu, głodu i sytości oraz korzystnej zmiany upodobań i nawyków żywieniowych.
Wbrew obawom wielu osób doprowadzenie do uregulowania odżywiania jest bardzo łatwe i samo w sobie może być przyjemnością. Po jego dokonaniu będzie można jeść to, na co przyjdzie ochota i w takiej ilości jaką chcemy i mimo to, a w zasadzie dzięki temu czerpać z jedzenia możliwie najwięcej zdrowia i przyjemności
Alternatywą w stosunku do naturalnego doboru posiłków jest przestrzeganie założeń rozpisanej diety. Jednakże, podążając za słowami Monteskiusza warto zdać sobie sprawę, że stosowanie się do zasad restrykcyjnej diety jest przykrą chorobą. Oczywistym jest, że każdy powinien się odpowiednio odżywiać. Jednak zamiast aplikowania danej osobie diety, lepiej doprowadzić do takiej zmiany uregulowania jej organizmu, żeby zawsze przychodziła jej ochota na takie pożywienie, które jest korzystne, w tym sprzyjające utrzymywaniu wymaganej, w danej dyscyplinie sportu, masy ciała oraz służące zachowaniu zdrowia.
Nie jest to żadną tajemnicą, że człowiek odżywia się tak, jak się odżywia dlatego, że poprzez przypadkowy i niejednokrotnie nieświadomy dobór pożywienia, rozregulował swoje poczucie apetytu, głodu i sytości oraz wykształtował u siebie niekorzystne upodobania i nawyki żywieniowe. Tym niemniej coś, co sami u siebie wykształtowaliśmy, możemy sami przekształcić. Można przecież przez pewien czas odżywiać się świadomie i przez trafne dobieranie posiłków odpowiednio wyregulować swoje poczucie apetytu, głodu i sytości oraz ukształtować nowe, korzystne upodobania i nawyki żywieniowe.
Zatem regulowanie odczuć związanych z jedzeniem oraz upodobań i nawyków żywieniowych przeprowadza się poprzez konsekwentne wprowadzanie w jedzeniu danej osoby korzystnych zmian. Każda kolejna proponowana zmiana powinna być niewielka, bo tylko taka będzie łatwa do wprowadzenia i zaakceptowania. Nie spowoduje też ona obniżenia przyjemności jedzenia.
Efekty niewielkich, jednak systematycznych zmian w jedzeniu będą się sumowały, stąd po upływie określonego czasu sposób odżywiania danej osoby odmieni się diametralnie.
Poprzez odpowiednie ukierunkowanie konsekwentnych i systematycznych, chociaż niewielkich zmian w odżywianiu, można doprowadzić do przyjęcia przez daną osobę nieomal dowolnego sposobu odżywiania. Jednak pod warunkiem, że będzie on zgodny z potrzebami organizmu i będzie służył zdrowiu.
Narzędziem niezbędnym do regulowania odżywiania osoby jest Program DrDietman, w wersji do poprawiania odżywiania. Umożliwia on stały kontakt on-line Doradcy z Klientem. Program DrDietman prezentuje na bieżąco w przystępnej formie graficznej profesjonalne analizy wpisanych do niego jadłospisów. Jest zatem źródłem wiedzy Doradcy o odżywianiu się Klienta. Umożliwia przekazywanie Klientowi uwag i zaleceń, które wraz z wykonywanymi przez Program analizami, są ważnym źródłem jego wiedzy sprzyjającej staraniom o odpowiednie poprawienie odżywiania się.
Pierwszą czynnością po zawarciu przez Doradcę umowy z Klientem o świadczenie usług dietetycznych powinno być ustalenie stanu początkowego, czyli rozpoznanie aktualnego sposobu odżywiania się Klienta. W tym celu Doradca zwraca się do Klienta o wpisanie do Programu DrDietman wszystkiego, co spożył w ciągu danego tygodnia z uwzględnieniem zdarzeń (treningi/zawody), stosowanej suplementacji oraz ilości wypitych płynów. Należy zwrócić uwagę Klientowi na konieczność ważenia spożywanych porcji, aby nie przeszacować tych ilości w żadną ze stron i mieć realny obraz ile Klient właściwie je. Po pewnym czasie ważone porcje będą niejako zapamiętane „w oczach”. Ułatwi to dobieranie na co dzień odpowiednich porcji pożywienia.
Należy też poprosić Klienta o scharakteryzowanie swojej osoby i trybu życia. Powinien też przedstawić wyniki badań dotyczących stanu zdrowia oraz poinformować jakie leki przyjmuje. Po zapoznaniu się z informacjami otrzymanymi od Klienta oraz jego jadłospisami, planem treningowym i dotychczasowym planem suplementacji Doradca zgodnie ze swoją najlepszą fachową wiedzą powinien opracować dla Klienta indywidualną normę żywieniową, oraz w razie konieczności plan suplementacji.
Opracowana norma, plan suplementacji oraz bieżące uwagi i zalecenia lekarza prowadzącego i Doradcy żywieniowego będą odtąd spisem zasad odpowiedniego odżywiania, dobranych indywidualnie dla danej osoby.
Należy jednak pamiętać, że żaden suplement diety nie jest produktem leczniczym i jego stosowanie nie zastąpi racjonalnego odżywiania, a celowość jego spożywania przez sportowców wynika m.in. z konieczności dostarczenia dodatkowej i szybkiej porcji energii u osób o bardzo wysokiej intensywności ćwiczeń, uzupełnienia strat i niedoborów powstałych na skutek treningu (uzupełnienie elektrolitów), maksymalnego przyśpieszenia tempa regeneracji powysiłkowej oraz szybszej adaptacji ustroju do danego rodzaju aktywności fizycznej, czy też niemożności pokrycia zwiększonego zapotrzebowania na składniki odżywcze w sposób konwencjonalny.
Kardynalnym ustaleniem Doradcy w związku z ustalaniem normy żywieniowej powinno być wskazanie optymalnej kaloryczności pożywienia oraz ilości, rozkładu i wielkości posiłków dostosowanych do planu treningowego Klienta. Należy więc w porozumieniu z Klientem tak dobrać posiłki główne oraz te okołotreningowe i ich rozkład, żeby ich regularne spożywanie było możliwe, a co więcej wygodne. Jest przy tym niezwykle ważne, żeby organizm był zasilany odpowiednią dawką energii, a jej dostawy były regularne, co pozwoli w maksymalny sposób wykorzystać jego zdolności wysiłkowe i regeneracyjne.
Zalecana przez Doradcę kaloryczność pożywienia nie powinna od razu znacząco odbiegać od dotychczasowej, bo jej zaakceptowanie może być trudne. Niezależnie od tego, czy Klient dąży do budowania masy mięśniowej i utrzymania obecnej masy ciała i zależy mu głównie na poprawie wydolności, czy też planuje redukcję tkanki tłuszczowej. Ze względu na niską skuteczność, pomimo szerokiego rozpowszechnienia, nie warto proponować Klientowi klasycznej diety redukcyjnej. Albowiem organizm pozbawiony dawki pożywienia w odpowiedniej ilości szybko się buntuje i wcześniej, czy później pokaże swoją siłę, i z nawiązką odzyska utracone kilogramy. Podobnie dzieje się w przypadku chęci utrzymania obecnej masy ciała czy budowania masy mięśniowej – do zalecanej dziennej podaży energii należy dążyć stopniowo, obserwując indywidualną reakcję organizmu.
Regularne odżywianie, w tym codzienne utrzymywanie stałej i odpowiedniej kaloryczności pożywienia powoduje, że za sprawą homeostazy organizm dąży do utrzymywania stałego i odpowiedniego poziomu zapasów tkanki tłuszczowej, wykorzystując na bieżąco dostarczane mu składniki odżywcze Chroni on również zgromadzone zapasy tkanki mięśniowej przed zużywaniem ich jako substrat energetyczny na poczet wzmożonej aktywności ruchowej.
Można dobrać taką dzienną kaloryczność pożywienia, przy której organizm będzie stopniowo dążył do osiągnięcia i utrzymywania optymalnej masy ciała, a sportowiec zyska maksymalną moc treningową. Jeśli Klientowi zależy na redukcji masy ciała, wraz z zastosowaniem się do zasady regularności odżywiania jego organizm samoczynnie powinien dążyć do jej obniżania. W przypadku zaś, gdy Klient nie osiągnie zadowalającego dla siebie efektu, należy kolejny raz, w sposób nieznaczny, obniżyć dzienną podaż kalorii. Obniżanie należy ponawiać, co kilka miesięcy, zawsze po tym, jak przy danej kaloryczności masa ciała nie będzie się już obniżać.
Podjęcie regularnego odżywiania może w przypadku części osób wiązać się z wprowadzeniem stosunkowo dużych zmian w dotychczasowym sposobie jedzenia. Zwykle bowiem ludzie nie mają wyrobionego nawyku spożywania posiłków o stałych porach. W dużej części bierze się to z wygody, napiętego planu dnia, różnego rozkładu jednostek treningowych, jednak w znacznej mierze z powodu braku samoświadomości o konieczności regularnego odżywiania się i jego wpływu na poprawę funkcjonalności organizmu. Odpowiedni komentarz Doradcy może tu wiele zmienić. Sprawiając tym samym, że regularne odżywianie będzie bardzo proste do wprowadzenia. Regularne odżywianie się posiłkami, każdy codziennie o tej samej godzinie i o podobnej wielkości jest łatwe do przyjęcia głównie dlatego, że jest w pełni zgodne z potrzebami organizmu. Bardzo szybko podnosi również komfort jedzenia, gdyż głód zaczyna pojawiać się dopiero w porze posiłków, a pomiędzy nimi przestaje dokuczać. Ze względu na to, że wówczas zawsze spożywana jest odpowiednia dla danej osoby porcja nie występują też stany niemiłego przejedzenia. Żołądek stopniowo dostosowuje swoją objętość do wielkości posiłków, stąd też w miarę zbliżania się do zakończenia danego posiłku daje się odczuć, że żołądek staje się już pełny. To odczucie sprawia, że chęć kontynuowania jedzenia powoli sama mija. U Klienta będzie stopniowo kształtowało się przekonanie, że może jeść tyle, ile chce, bo po spożyciu odpowiedniej porcji, po prostu nie będzie chciało mu się jeść więcej.
Kolejne zmiany w odżywianiu powinny zmierzać do stopniowego zastępowania jadania potraw i produktów mało korzystnych, tymi bardziej wartościowymi. Warto zadbać, żeby te nowo wprowadzane były bogate w wiele ważnych składników odżywczych oraz pozbawione dodatków czy substancji, co prawda dopuszczonych do spożycia, jednak uznawanych za szkodliwe lub choćby nieobojętne dla zdrowia.
Warto przy tym zaznaczyć, iż nie istnieje uniwersalny zestaw żywności optymalnej dla wszystkich, bo każdy odżywia się inaczej i nie każdy może polubić wszystko.
Należy uwzględnić, że dana osoba może najłatwiej zaakceptować i polubić jedzenie zawierające składniki odżywcze aktualnie potrzebne jej organizmowi. Nie należy też oczekiwać, że Klient polubi wszystko, co zaproponuje Doradca. Jest jednak ważne, żeby w odpowiednim interwale czasowym nastąpiło znaczące zwiększenie spożycia produktów bardziej wartościowych.
Należy kolejny raz podkreślić, że zalecenia i komentarze Doradcy odnoszone do określonych zdarzeń prezentowane na tle analiz odżywiania są znakomitym źródłem wiedzy Klienta o zdrowym odżywianiu. Właśnie dlatego, że opisane informacje odnoszą się bezpośrednio do danej osoby, w tym zawierają naoczną prezentację skutków określonego odżywiania, ich efekt edukacyjny jest niezwykły. Regulowanie odżywiania z pomocą Programu DrDietman sprawia, że mówiąc kolokwialnie dana osoba bardzo dużo wie o odżywianiu się.
Trzeba uwzględniać, że opisane regulowanie odżywiania ma znakomity wpływ na samopoczucie Klienta. Dociera do niego, że nie trzeba zmuszać się do przyjęcia przykrej diety. Zauważy, że wystarczyło jedynie wprowadzenie w jedzeniu niewielkich zmian i odżywianie stało się prawidłowe. Dotrze do niego, że bez wysiłku a nawet z przyjemnością spowodowało poprawę uregulowania poczucia apetytu, głodu i sytości oraz wykształciły się korzystne upodobania i nawyki żywieniowe w żaden sposób niekolidujące z jego planem treningowym. Zrozumie, że ich synergiczne działanie skorelowane z dużą wiedzą o zdrowym odżywianiu sprawia, że może jeść to, na co mu przyjdzie ochota i w ilości, jaka mu odpowiada, i mimo to, a nawet dzięki temu będzie odżywiać się zdrowo i utrzymywać odpowiednią, dla danej dyscypliny sportu, masę ciała.
Wiadomo, że ustalony sposób dobrego odżywiania może się z wielu powodów zmieniać. Stąd należy co jakiś czas wpisywać swoje tygodniowe jadłospisy do Programu DrDietman i korygować swoje odżywianie zgodnie z poradami Doradcy.